Çalışanların ve işverenlerin geneline bakıldığında birçoğunun çalışma hayatı içerisinde sorumluluk ve haklarının neler olduğunu bilmediği görülmektedir. Bilinmeyen hak ve sorumluluklar nedeniyle de mağduriyetler yaşanabilmektedir.
Bu yazımda; işverenlere ve çalışanlara ışık tutacak bazı konuları ele alacağım.
İçindekiler
1. Özlük dosyası nedir? İçeriğinde neler bulundurulması gerekir?
Bir çalışana ait tüm belge, bilgilerin yer aldığı ve saklandığı dokümanlara ‘‘personel özlük dosyası’’ denilmektedir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 75. maddesine göre; her işveren çalıştırdığı her işçi için bir özlük dosyası düzenlemektedir. İşveren bu dosyada, işçinin kimlik bilgilerinin yanında, bu kanun ve diğer kanunlar uyarınca düzenlemek zorunda olduğu her türlü belge ve kayıtları saklamak ve yetkili memurlar istediği zaman göstermek zorundadırlar.
2. İş sözleşmesi yapılması zorunlu mudur?
4857 sayılı İş Kanunu’nun 8. Maddesine göre; süresi 1 yıl veya daha uzun olan iş sözleşmelerinin yazılı olarak yapılması zorunludur.
3. Çalışma belgesi nedir?
4857 sayılı İş Kanunu’nun 28. Maddesine göre; işinden ayrılan işçiye işveren tarafından verilen, işinin çeşidinin ne olduğunu ve süresini gösteren belgedir.
4. Toplu işçi çıkarma işlemlerinde neler yapılması gerekir?
4857 sayılı İş Kanunu’nun 29. Maddesine göre; çeşitli nedenlerden dolayı işletme, topluca işçi çıkarmak istediğinde, bunu en az 30 gün önceden bir yazı ile işyeri sendika temsilcilerine, ilgili Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü’ne bildirmek zorundadır.
5. Ücret hesap pusulası verme zorunluluğu var mıdır?
4857 sayılı İş Kanunu’nun 37. Maddesine göre; işveren yaptığı her ödemede işçiye ücret hesabını gösteren imzalı ve işyerinin işaretini taşıyan bir pusula vermek mecburiyetindedir.
6. Ücret kesintisi nasıl uygulanır?
4857 sayılı İş Kanunu’nun 38. Maddesine göre; işçi ücretlerinden ceza olarak yapılacak kesintilerin, nedenleri ile birlikte işçiye hemen bildirilmesi gerekmektedir.
7. Hafta tatili nedir?
4857 sayılı İş Kanunu’nun 46. Maddesine göre; bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce 63. maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmi dört saat dinlenme (hafta tatili) verilmektedir.
8. Genel tatil nedir?
4857 sayılı İş Kanunu’nun 47. Maddesine göre; ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günler, işçilere verilen genel tatil olarak tanımlanmaktadır. Eğer işçiler bu günlerde çalışmazlarsa bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak ödenir. Tatil yapmayarak çalışmaları durumunda ise ayrıca çalışılan her gün için 1 günlük ücret ödenir.
9. Yıllık izin nedir?
4857 sayılı İş Kanunu’nun 53. Maddesine göre; işyerinde işe başladığı günden itibaren (deneme süresi de dahil olmak üzere), en az 1 yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilmektedir. İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi; hizmet süresi 1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dahil) olanlara 14 günden, 5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlara 20 günden, 15 yıl (dahil) ve daha fazla olanlara ise 26 günden az olamaz.
10. Mazeret izni nedir?
4857 sayılı İş Kanunu’na göre; işçinin evlenmesi, evlat edinmesi, anne veya babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü durumlarında 3 gün, eşinin doğum yapması durumunda ise 5 gün ücretli izin verilmektedir.
11. Çalışma süreleri nasıl belirlenir?
4857 sayılı İş Kanunu’nun 63. Maddesine göre; çalışma süresi haftada en çok 45 saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlere eşit ölçüde bölünmesi ile uygulanmaktadır. İşverenler; işin başlama, bitiş ve dinlenme saatlerini işyerinde asılacak levhalarda göstermek mecburiyetindedir. İşçilerin gece çalışmaları ise 7 buçuk saati geçemez. Ancak, bazı hallerde işçinin yazılı onayının alınması koşuluyla 7 buçuk saatin üzerinde gece çalışması yapılabilir.
12. Analık halinde çalışma şartı nasıldır?
4857 sayılı İş Kanunu’nun 74. Maddesine göre; kadın işçilerin, doğumdan önce 8 ve doğumdan sonra da 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftalık süre içinde çalıştırılmamaları esastır.
