80/20 KURALI NEDİR?
İçindekiler
80/20 KURALI NEDİR?
80/20 kuralı (Pareto ilkesi), bir sistemdeki etkilerin yaklaşık %80’inin, etkenlerin %20’sinden kaynaklandığını ifade eden bir prensiptir. Bu kural, İtalyan ekonomist Vilfredo Pareto tarafından 1906’da ülkesindeki gelir dağılımındaki eşitsizliği göstermek için geliştirilmiştir. Pareto ilkesi, azalan marjinal fayda teorisinin pratik bir örneği olarak da kabul edilir.80/20 kuralının geçerli olduğu bazı örnekler şunlardır:
- Sorunların %80’i, sebeplerin %20’sinden kaynaklanır.
- Bir şirketin gelirlerinin %80’i, müşterilerinin %20’sinden elde edilir.
- Bir şirkete gelen şikayetlerin %80’i, müşterilerin %20’sinden gelir.
- Bir e-ticaret sitesinin cirosunun %80’i, ürün gamının %20’sinden kaynaklanır.
Bu kural, yönetsel çabanın yüksek marjinal fayda sağlayacak alanlara yönlendirilmesi için önemli bir rehber niteliğindedir. Ancak yüzdelerde değişiklik olabileceği (85-15, 90-10 gibi) ve istatistiksel olarak doğru sonuçlar için yeterli örnek hacmine ihtiyaç duyulduğu da belirtilmektedir.
Pareto İlkesi’nin Tarihi
Pareto ilkesi (80/20 kuralı), İtalyan ekonomist Vilfredo Pareto tarafından 1906’da geliştirilmiştir. Pareto, İtalya’daki toprakların yaklaşık %80’inin nüfusun yalnızca %20’sine ait olduğunu fark etmişti.1940’larda Joseph Juran adında bir mühendis ve yönetim danışmanı, Pareto’nun bu çalışmasına rastladı.
Juran, Pareto ilkesinin ekonomi, işletme, matematik ve diğer bilimlerin birçok alanına uygulandığını gözlemledi. İlkeyi kalite kontrol konularına uyguladı ve iş ve üretimdeki sorunların %80’inin nedenlerin sadece %20’sine bağlanabileceğini belirtti.Pareto ilkesi, İtalyan matematikçi ve ekonomist Vilfredo Pareto tarafından ortaya atılmış ve yaklaşık yüz yıl önce literatüre girmiştir.
Pareto, 19. yüzyılda İngiltere ekonomisinin servet dağılımını incelemiş ve servetin %80’inin halkın %20’sine ait olduğunu tespit etmiştir. Sonrasında kendi ülkesi olan İtalya’da ve diğer bazı ülkelerde de buna benzer bir durum olduğunu görmüştür.
Pareto İlkesi’nin Örnekleri Nelerdir?
Pareto ilkesi, hayatın birçok alanında örneklerle karşımıza çıkar. Bazı örnekler şunlardır:
İş Dünyası Örnekleri
- Bir şirketin gelirlerinin %80’i, müşterilerinin %20’sinden elde edilir.
- Çalışanların %20’si, çıktının %80’ini sağlar.
- Ürün özelliklerinin %20’si, program hatalarının %80’ine neden olur.
- Müşterilerin %20’si, şikayetlerin %80’ini oluşturur.
Kişisel Gelişim Örnekleri
- Sınava çalışırken, konuların %20’sine odaklanarak %80’lik kısmı kapsayabilirsiniz.
- Günlük işlerinizin %20’si, zamanınızın %80’ini alır.
Diğer Örnekler
- Bir bahçedeki bitkilerin %20’si, meyvelerin %80’ini üretir.
- Bir ülkedeki toprakların %80’i, nüfusun %20’sine aittir.
- Bir e-ticaret sitesinin cirosunun %80’i, ürün gamının %20’sinden kaynaklanır.
Bu örnekler, Pareto ilkesinin hayatın hemen her alanında geçerli olduğunu gösterir. İş dünyasında, kişisel gelişimde ve günlük hayatta, az sayıda faktörün çoğu etkiyi oluşturduğu görülür.
Pareto İlkesi’nin Kritikleri
Pareto ilkesi, hayatın hemen her alanında geçerli bir prensiptir. Bu ilkenin kritikleri, aşağıdaki noktalarda toplanabilir:
Kritik 1: Oranların Değişkenliği
Pareto ilkesinde oranlar daima %80’e %20 değildir; %70’e %30, %90’a %10 şeklinde değişkenlik gösterir. Bu durum, ilkenin her durumda geçerli olmayabileceğini ve oranların değişebileceğini gösterir.
Kritik 2: Yanlış Uygulama Riski
Pareto ilkesinin yanlış uygulanması riski vardır. Örneğin, bir şirketin gelirlerinin %80’inin müşterilerinin %20’sinden geldiğini varsayarsak, bu müşterilerin memnun edilmesi için çaba gösterilmesi gerekir. Ancak, bu müşterilerin memnun edilmesi için yapılan çabanın, diğer müşterilerin memnun edilmesi için yapılan çabanın önüne geçmesi riski vardır.
Kritik 3: Genelgeçerlik
Pareto ilkesinin her durumda geçerli olmayabileceği eleştirisi vardır. Örneğin, bazı sistemlerde dağılımda dengesizlik orta noktası %80 civarında olmayabilir.
Kritik 4: “80-20 Yanılgısı”
New York Times, son 30 yıldaki ekonomik büyümenin yararlarının en büyük % 20’den çok en büyük % 1’de yoğunlaştığından yola çıkarak “80-20 yanılgısı”na değinmiştir. Bu eleştiride, Pareto ilkesinin bazı durumlarda yanlış sonuçlara yol açabileceği belirtilmiştir.
Kritik 5: Uygulama Sınırları
Pareto ilkesinin uygulama sınırları vardır. Örneğin, bu ilke kalite kontrolde, tedarik zinciri yönetiminde ve bilgisayar biliminde uygulanabilirken, her durumda geçerli olmayabilir.
Kritik 6: Yanlış Anlama Riski
Pareto ilkesinin yanlış anlama riski vardır. Örneğin, bu ilkenin “çabaların %20’sinin sonuçların %80’ini oluşturduğu” anlamına geldiği yanlış anlaşılmamalıdır. İlke, sonuçların %80’inin nedenlerin %20’sinden kaynaklandığını ileri sürer.
Kritik 7: Uygulama Zorluğu
Pareto ilkesinin uygulama zorluğu vardır. Örneğin, bir şirketin gelirlerinin %80’inin müşterilerinin %20’sinden geldiğini tespit etmek ve bu müşterilerin memnun edilmesi için çaba gösterilmesi gerekir. Bu, uygulama zorluğu oluşturabilir.
Kritik 8: Genelgeçerlik Sınırları
Pareto ilkesinin genelgeçerlik sınırları vardır. Örneğin, bu ilke iktisadi alanda ortaya atılmış olsa da, hayatın çoğu alanına uyarlanabilir. Ancak, her durumda geçerli olmayabilir.Bu eleştiriler, Pareto ilkesinin sınırlarını ve yanlış uygulanması riskini gösterir. Bu ilkenin, her durumda geçerli olmayabileceğini ve oranların değişebileceğini gösterir.